Słownik terminów

Badania jakościowe – proces służący opisaniu interakcji zachodzących w środowisku zbudowanym w celu usunięcia nieprawidłowości lub przyjęciu innych korzystniejszych rozwiązań. Efektem końcowym jest zdobycie wiedzy opisującej funkcjonowanie obiektu oraz sposobu wykorzystania go przez użytkowników i ewentualnych programów naprawczych

BAPV – (Building Applied Photovoltaics) to koncepcja zakładająca zastosowanie standardowych modułów fotowoltaicznych na budynkach w taki sposób, że nie stanowią integralnej części budynku (tzn. mogą być zdemontowane i nie być niczym zastąpione).

BAPV – (Building Applied Photovoltaics) to koncepcja zakładająca zastosowanie standardowych modułów fotowoltaicznych na budynkach w taki sposób, że nie stanowią integralnej części budynku (tzn. mogą być zdemontowane i nie być niczym zastąpione).

BIPV- (Building Integrated Photovoltaics) to koncepcja zakładająca dostosowanie modułów PV do różnorodnych aplikacji w budynku, w tym głównie jako elementów stanowiących alternatywę dla tradycyjnych elementów budowlanych w obrębie dachów  i elewacji  jak np. pokryć dachowych czy szklanych systemów. Systemy tego typu są jednym z najnowszych osiągnięć technologii  fotowoltaicznej i zapewniają największy potencjał na długofalową redukcję zużycia paliw kopalnych oraz zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych. Jest to obecnie samodzielna, wyjątkowo interdyscyplinarna dziedzina nauki, architektury a także przemysłu fotowoltaicznego.

BIWES Building Integrated Wind Energy System

BIWTs – Building Integrated Wind Turbine/s

BREEAM (British Research Establishment Environmental Assessment Method) – system wielokryterialnej oceny budynków opracowany w latach 90-tych przez Brytyjskie Stowarzyszenie Badawcze (BRE – British Research Establishment) organizację powołaną do  analizowania i  propagowania  zagadnień związanych z projektowaniem zrównoważonym oraz przyznawania odpowiednich certyfikacji obiektów.

Budownictwo bioklimatyczne –  oznacza różnorodność form architektonicznych, uzyskanych podczas spójnego procesu projektowego, uwzględniającego parametry środowiskowe. Wysoki standard użytkowy uwarunkowany jest wykorzystaniem  lokalnych zjawisk klimatycznych, których efektywność jest optymalizowana przez harmonijną współpracę z systemami mechanicznymi[1].

Budynek energooszczędny –    definiuje się jako obiekt, w którym zastosowane rozwiązania architektoniczne i techniczne umożliwiają  maksymalne w danych warunkach ograniczenie zużycia energii przy jednoczesnym zachowaniu korzystnych warunków komfortu wewnętrznego. Przyjmuje się, iż zapotrzebowanie na energię do potrzeb ogrzewania-chłodzenia-wentylacji nie powinno przekraczać 40 kW/m²a dla obiektów w krajach wysokorozwiniętych, natomiast 60 kW/m²a w  warunkach krajowych. W polskim prawodawstwie nie ma pojęcia budynek energooszczędny[2].  Podaje się również, iż budynek energooszczędny charakteryzuje się 70% zapotrzebowania na energię w  stosunku do budynku standardowego.

Budynek niskoenergetyczny – definiuje się jako obiekt o współczynniku  EU_co≤ 40 kWh/m² na rok. Dzięki zastosowanym w nim rozwiązaniach architektoniczno-konstrukcyjnych zużywa on mniej energii, zarówno  pochodzącej ze źródeł odnawialnych, jak i nieodnawialnych (ok. 45% zapotrzebowania na energię w stosunku do budynku standardowego) a także emituje mniejsze ilości  standardów NFOŚiGW z programu wprowadzonego w 2013 roku dopłat do kredytów na budowę domów jednorodzinnych  energooszczędnych, opisano w dwóch standardach: budynki niskoenergetyczne -NF40 i pasywne –NF15 charakteryzujące się zapotrzebowaniem na energię użytkową wyłącznie do celów ogrzewania odpowiednio 40 lub 15 [ kWh/(m² /rok)][3]. CO₂ do atmosfery, niż obiekty referencyjne. Budynki mieszkalne niskoenergetyczne według przyjętych

Budynek pasywny – ( 30% zapotrzebowania na energię w stosunku do budynku standardowego) Radykalnym sposobem oszczędzania energii jest natomiast dom pasywny, którego roczne zapotrzebowanie na energię nie powinno przekroczyć poziomu 15 kWh/(m2/ rok). Jest to czterokrotnie mniej niż w przypadku domu energooszczędnego i aż 8-10-krotnie mniej w stosunku do standardowego[4].

Budynek  o niemal zerowym zużyciu energii (NZEB) – wg dyrektywy EPDB[5] definiuje się jako budynek o bardzo wysokiej charakterystyce energetycznej określonej zgodnie
z jej I załącznikiem. Niemal zerowa lub bardzo niska ilość wymaganej energii powinna pochodzić w  bardzo wysokim stopniu z energii ze źródeł odnawialnych, w tym energii ze źródeł odnawialnych wytwarzanej na miejscu lub w pobliżu  budynku. [6]

Budynek zeroenergetyczny – oznacza budynek samowystarczalny energetycznie. W  obiekcie wykorzystuje się odnawialne źródła energii (z systemami magazynującymi ciepło lub/i energię elektryczną ) do pokrycia całego zapotrzebowania na energię. Poprzez izolacyjności przegród zewnętrznych, odzysk ciepła z wentylacji i maksymalne wykorzystanie zysków ciepła, w budynku zeroenergetycznym zapotrzebowanie na energię grzewczą kształtuje się na szczególnie niskim poziomie.

Budynek netto zeroenergetyczny (nZEB) to obiekt o bardzo wysokiej efektywności energetycznej często podłączony do systemu elektroenergetycznego. W bilansie energii pierwotnej budynku nZEB ilość energii (odniesionej do energii pierwotnej) dostarczanej z sieci zewnętrznych równa jest ilości energii (odniesionej do energii pierwotnej) wyeksportowanej do sieci. Roczny bilans energii pierwotnej na poziomie 0 kWh/(m2·a) prowadzi do sytuacji, w której znaczna część energii wyprodukowanej na miejscu będzie dostarczana do zewnętrznej sieci elektroeneregetycznej. Wynika to z charakterystyki budynku netto zeroenergetycznego, w którym produkcja energii odbywa się w odpowiednich warunkach, a gdy one nie występują, wykorzystywana jest energia dostarczana z zewnętrznych sieci[7].

Bardzo silnym bodźcem do rozwoju technologii ograniczających zużycie energii w budynkach, jak też i  technologii do jej lokalnej produkcji ze źródeł odnawialnych, są zapisy Artykułu 9 ww. Dyrektywy, które zobowiązują państwa członkowskie UE aby:

a) do dnia 31 grudnia 2020 r. wszystkie nowe budynki były budynkami o niemal zerowym zużyciu energii; oraz

b) po dniu 31 grudnia 2018 r. nowe budynki zajmowane przez władze publiczne

oraz będące ich własnością były budynkami o niemal zerowym zużyciu energii.

Postęp technologiczny w budownictwie wpływa na zaostrzenie wymagań w stosunku do rocznego zapotrzebowania na energie cieplną  niezbędną do ogrzania 1m² powierzchni użytkowej :

budynek konwencjonalny – 134 kWh/m² a
budynek energooszczędny – 60 kWh/m² a
budynek 5-litrowy  -50 kWh/m² a
budynek 3-litrowy  -30 kWh/m² a
budynek pasywny  -15 kWh/m² a
budynek zeroenergetyczny
budynek plus energetyczny

Budynek inteligentny – „pojęcie budynku inteligentnego kształtowało się przez ostatnie 20-30 lat ubiegłego wieku. Początkowo pojęcie to odnosiło się jedynie do poziomu technicznego zaawansowania technologii zainstalowanych w budynku. Wraz z rozwojem społeczeństwa informacyjnego, nowych form pracy, pojawiły się nowe wymagania w stosunku do budynku obejmujące, oprócz jakości technicznej, także jakość przestrzeni i pracy człowieka”[1].

CFD – Computation fluid dynamics

Dyrektywa – Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych i w następstwie uchylająca dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE (z późniejszymi zmianami, w szczególności dyrektywą 2015/1513 z dnia 9 września 2015 r. zmieniającą dyrektywę 98/70/WE odnoszącą się do jakości benzyny i olejów napędowych oraz zmieniającą dyrektywę 2009/28/WE w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych).

Energia pierwotna– wg nowelizacji dyrektywy EPDB[2] definiowana jest jako energia pochodząca z odnawialnych i nieodnawialnych źródeł, która nie została poddana żadnemu procesowi przemiany lub transformacji;

Energia ze źródeł odnawialnych– wg dyrektywy EPDB[3] oznacza energię pochodzącą
z niekopalnych źródeł odnawialnych, a mianowicie energię wiatru, energię promieniowania słonecznego, energię aerotermalną, geotermalną i hydrotermalną i energię oceanów, hydroenergię, energię pozyskiwaną z biomasy, gazu pochodzącego z wysypisk śmieci, oczyszczalni ścieków i ze źródeł biologicznych (biogaz);

HVAC (Heating, Ventilation, Air Conditioning) – instalacje sanitarne: grzewcze, wentylacyjne oraz chłodzenia zapewniające, jako zintegrowany system regulacji temperatury i poziomu wilgotności powietrza wewnętrznego oraz jego parametrów, komfort środowiska zbudowanego w sezonie letnim i  zimowym. System  HVAC w latach 70-tych XX w stał się standardem w budynkach i  pomieszczeniach biurowych w USA.[4]

Kogeneracja – Proces technologiczny jednoczesnego wytwarzania energii elektrycznej i  użytkowego ciepła w elektrociepłowni[5].

KPD  –  Krajowy plan działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych z 2010 roku, który został uzgodniony i zaakceptowany na mocy art. 4 Dyrektywy przez Komisję Europejską, następnie uzupełniony w 2011 r.

ktoe – to energetyczny równoważnik jednej tony ropy naftowej o wartości opałowej równej 10000 kcal/kg; ktoe to 1000 ton oleju ekwiwalentnego.

Mała instalacja  –   instalacja odnawialnego źródła energii o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 40 kW i nie większej niż 200 kW, przyłączona do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV, lub o mocy osiągalnej cieplnej w skojarzeniu większej niż 120 kW i  nie większej niż 600 kW7.

Mikroinstalacja   –  Instalacja odnawialnego źródła energii o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 40 kW, przyłączona do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV, lub o mocy osiągalnej cieplnej w skojarzeniu nie większej niż 120 kW.

NFOŚiGW  –  Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

Odnawialne źródło energii – odnawialne, niekopalne źródło energii obejmujące energię wiatru, energię promieniowania słonecznego, energię geotermalną, energię hydrotermalną, hydroenergię, energię fal, prądów i pływów morskich, energię otrzymywaną z biomasy, biogazu, biogazu rolniczego oraz z  biopłynów[6].

Polityka 2030  – Polityka energetyczna Polski do roku 2030. Przyjęta przez Radę Ministrów w dniu 10 listopada 2009 r.

Prosument  –  Odbiorca końcowy dokonujący zakupu energii elektrycznej na podstawie umowy kompleksowej, wytwarzający energię elektryczną wyłącznie z odnawialnych źródeł energii w  mikroinstalacji w celu jej zużycia na potrzeby własne, niezwiązane z wykonywaną działalnością gospodarczą regulowaną ustawą z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej[7]; Prosument jest jednocześnie konsumentem, który może równolegle pobierać energię od sprzedawcy i  wytwarza ją na potrzeby własne.

PSOS (Passive Solar Optic Systems) – systemy kolektorowo-reflektorowe złożone, zbudowane z  elementów sytuowanych na zewnątrz i wewnątrz budynku, realizujące zasadę koncentracji promieniowania słonecznego widzialnego przez kolektory umieszczone w strefie przeszklenia ścian zewnętrznych budynków, z którym są często integrowane, z możliwością ich przesyłu do drugiego elementu systemu, jakim są reflektory. Odbite od nich światło dzienne jest przesyłane dalej w głąb pomieszczenia i równomiernie dystrybuowane lub w formie wiązki światła przekazywane do układu optycznego, który skierowuje je następnie na konkretną powierzchnię pracy.

SOR – Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju – Strategia przyjęta przez Radę Ministrów uchwałą nr 8 z dnia 14 lutego 2017 r.

Środowisko zbudowane (ang. built environent) – definiuje się jako środowisko powstałe wskutek aktywnej ingerencji człowieka i obejmujące budynek wraz z infrastrukturą techniczną; przestrzenie wewnętrzne budynku wraz z najbliższym przeobrażonym otoczeniem[8].

Zintegrowany proces projektowy – ZPP (Integrated Design Proces- IDP)

Zintegrowane Zespoły Projektowe (ZZP) – współczesna metoda i forma organizacji procesu projektowego obejmująca projektantów wielu specjalności: architektów, konstruktorów, projektantów instalacji wewnętrznych, inżynierów klimatu oraz konsultantów w  zakresie projektowania zrównoważonego, specjalistów z zakresu zarządzania budynkiem
(ang. Facility Managers) podejmujących decyzje projektowe na podstawie interdyscyplinarnych konsultacji i analiz symulacji sprawności funkcjonalnej budynku (performance). Zrównoważone projektowanie architektoniczne (ang. Sustainable Design) – określa filozofię projektowania środowiska zbudowanego i kreacji przestrzennej opartą na całościowej analizie ich oddziaływania na środowisko naturalne z uwzględnieniem jego aspektów ekonomicznych, ekologicznych i etycznych.